Balkanski etnički mozaik : manjinsko pitanje na Balkanu

U jedanaest država Balkana na početku druge decenije XXI veka živi preko 136.100.000 ljudi, koji se razlikuju po nacionalnim, kulturnim, jezičkim, religijskim i drugim odlikama – od tog broja pripadnici etničkih manjina su podeljeni unutar najmanje 141 etničke grupe. Taj broj je daleko veći jer ne uključuje etničke grupe u tri države Balkana gde je, prema podacima iz devedesetih godina prošlog veka, konstatovano postojanje najmanje 22 etničke grupe. Može se zaključiti da je broj etničkih grupa u jedanaest država Balkana najmanje 163....

Balkanske državei u njima prisutne manjinske zajednice su u periodu od skoro dva veka zajedno prošle dug „put“ različitih odnosa i promena, od nepriznavanja postojanja manjina, prinudne asimilacije, međusobnih oružanih sukoba, preseljenja i proterivanja pripadnika manjina, do prihvatanja obaveze priznavanja manjina, priznanja postojanja samo nekih manjina i izgradnje normativnog okvira za unapređenje položaja i prava većine ili svih manjinskih zajednica. Većina država na Balkanu načinila je pozitivne korake u svojoj manjinskoj politici (priznanju postojanja različitih manjinskih zajednica i unapređenju njihovog položaja i obima prava), posebno u zadnjoj deceniji. Taj pozitivan pristup prema manjinama ogleda se u usvajanju posebnih zakona koji se odnose na manjine, povećanju broja manjinskih zajednica koje su priznate od strane države, osnivanju posebnih tela koja predstavljaju nacionalne manjine i „bore se za njihova prava“, učešće predstavnika manjina u zakonodavnoj i izvršnoj vlasti država kao i na lokalnom nivou, zaključenju većeg broja međudržavnih ugovora o zaštiti pripadnika manjina, formiranju mešovitih međudržavnih komiteta (komisija) za pitanja manjina; osnivanju organizacija i udruženja manjina koje se finansiraju samostalno ili uz podršku države i dr. Ali, i pored svih pomenutih i drugih pozitivnih pomaka u manjinskoj politici i činjenice da je manjinsko pitanje početkom XXI veka u većini balkanskih država postalo činilac po kom se procenjuje demokratski karakter društva, još uvek postoje brojne nelogičnosti, dvostruki aršini, nespremnost da se pojedine manjine priznaju, nerazumevanje država prema potrebama različitih manjina, različite administrativne prepreke koje onemogućavaju ili otežavaju ostvarivanje prava pripadnika manjinskih zajednica, problem odgovarajuće – proporcionalne zastupljenosti pripadnika manjina u javnim službama, pravosuđu, informisanju, delovanje da se nivo postojećih prava pripadnika manjina u praksi ograniči pa čak i umanji, nedostatak volje da se primene sudske odluke od značaja za manjine, kako domaće tako i međunarodne, nespremnost da se dokumenta o manjinama usvoje ili da se usvojena dokumenta o manjinama (u potpunosti) primene i dr......

Dešavanja na Balkanu, i nastojanja balkanskih naroda da ostvare svoje državne i nacionalne ciljeve gotovo uvek su imala javnu ili prikrivenu podršku velikih sila koje su nastojale, koristeći pojedine države Balkana, da urede taj prostor i međudržavne granice po meri svojih interesa. Taj uticaj velikih sila na balkanska dešavanja ostao je neprekinut tokom dugog istorijskog perioda. Velike sile su nastajale i nestajale, ali njihovo „interesovanje“ za Balkan nije jenjavalo. Jedino su se menjali neposredni akteri...