Barok kod Srba

Interesovanje Dejana Medakovića za pojedinačne umetničke prosedee rezultiralo je knjigom Srpski slikari XVIII i XIX veka (1968) i usmerilo autora na dublja sagledavanja srpskog baroka. Na tim temeljima nastala je i trilogija koja obuhvata knjige Putevi srpskog baroka (1971), Tragom srpskog baroka (1976) i Barok kod Srba (1988). Svaka od ovih knjiga je zasebna, zaokružena celina, a zajedno predstavljaju neraskidivo trojstvo. Ove studije dale su osnove za razumevanje srpske umetnosti novijeg doba, a pred istoričare umetnosti postavile su pretpostavke daljih istraživanja.

Brojnošću tema knjiga Putevi srpskog baroka ukazuje na raznovrsna interesovanja akademika Medaković koji se u svojim tekstovima bavi različitim stilskim pojavama, pojedinačnim umetnicima i delima na širokom srpskom kulturnom prostoru od Svete Gore do Sentandreje. Kao teme svojih tekstova definisao je religioznu umetnost – arhitekturu, zidno slikarstvo i minijature – ali i građanski portret. Raznolikošću tema simbolički je ukazao na puteve kojima će sekretati srpska istorija umetnosti kako bi sagledala nacionalni barok sa svim njegovim osobenostima.

Knjiga Tragom srpskog baroka čini se kao logičan nastavak prethodne. U njoj se Medaković usmerio na manji broj problema, ali ih je posmatrao temeljnije i dublje, u skladu sa svojim naraslim iskustvom. Istovremeno je otvorio i neke nove teme, usmeravajući svoja istraživanja ka Beogradu kao baroknom gradu.

Barok kod Srba simbolički je zaokružio Medakovićeva istraživanja nacionalne umetnosti novijeg doba. Knjiga je zbir svih autorovih interesovanja, otkrića i tumačenja nacionalne umetnosti. Zaokruživši celinu tema, odnosno puteva i tragova, akademik Medaković je ukazao na širi kontekst tih pojava – istorijske i društvene prilike – a pojave i teme najuputnije za razumevanje srpskog baroka je grupisao i definisao koje od njih su ključne i koje su barokni stil odredile u svim njegovim osobenostima.

Sam autor je u uvodnoj reči Baroka kod Srba naveo da on predstavlja njegov naučni testament kad je reč o srpskoj umetnosti i kulturi XVIII veka. Sa ovom knjigom je završio svoja istraživanja baroknog doba i ostavio ih, kako je sam zapisao, u nasleđe nizu mlađih naučnika. Taj put uspešno je nastavio najpre prof. dr Miroslav Timotijević, a danas i prof. dr Vladimir Simić sa Katedre za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Oni su na temeljima istraživanja Dejana Medakovića trasirali nove puteve tumačenja i prezentacije srpske umetnosti barokne epohe.

Dr Tijana Palkovljević Bugarski,
muzejska savetnica i upravnica
Galerije Matice srpske