Duša Balkana : Eseji i članci

Duša Balkana donosi one tekstove Vladimira Dvornikovića koji i danas, neki gotovo i stotinu godina kasnije, imaju veliku vrednost. U njegovim lucidnim zapažanjima o odnosu Zapada i Balkana, o istorijskoj misiji srpskog naroda i o zabludama našeg patrijarhalnog i našeg nedovršenog modernog čoveka savremeni čitalac prepoznaće srpsko društvo na početku 21. veka.

Knjiga je priređena na osnovu pažljivog odabira iz njegove ogromne bibliografije koja broji više stotina jedinica. Tekstovi su odabrani tako da prikazuju velikog karaterologa kroz tri njegove zavetne preokupacije. Na prvom mestu, to su članci o odnosu Evrope i balkanskih naroda.

Dvorniković se bavio odgovornošću Zapada za velike tragedije i zločine svetskih ratova. Imun na sjaj potrošačke civilizacije, on je upozoravao na tamne strane evropske i američke civilizacije koje su dovele do Drugog svetskog rata, a koje i danas prete sveopštim uništenjem.

Druga velika Dvornikovićeva preokupacija bila je potraga za istinom o nacionalnom karateru srpskog i jugoslovenskih naroda. Mnogo pre nego što je objavio svoju znamenitu Karakterologiju Jugoslovena, on je napisao izuzetne tekstove o našem nedovršenom modernom čoveku, ubojitije i prodornije od teza Slobodana Jovanovića o poluintelektualcu. Mnogo pre Žarka Vidovića Dvorniković je uočio kobne nedostatke u mentalitetu epskog, dinarskog čoveka.

Konačno, mnogo pre raznih kritičara autoritarnih vođa, on je tačno opisao kako ta pojava utiče na naše društvo. Dvorniković je zato bio i vrstan poznavalac ljudske psihologije. Međutim, on je psihološkim temama pristupao uvek iz perspektive opšteg dobra. Zato je i intenzivno pisao o problemu laganja i laži, o čemu svedoče i tekstovi u ovoj knjizi.

Zbog takvih filozofskih i političkih opredeljenja, Dvorniković je prvo bio u nemilosti Austrougarske. Nakon Prvog svetskog rata, faktički je nateran da napusti Zagrebački univerzitet, a nije bilo mesta za njega ni u Beogradu. Konačno, nakon 1944. ni komunističke vlasti nisu mu bile naklonjene. Umro je gotovo zaboravljen 1956.

Da bismo ispravili ovu nepravdu, knjiga Duša Balkana opremljena je i Dvornikovićevom biografijom, kao i predgovorom koji savremenom čitaocu treba da predstavi ovog neverovatog čoveka.