Jama

Ovo fototipsko izdanje poeme JAMA Ivana Gorana Kovačića štampano prvi put u partizanskoj štampariji na slobodnoj teritoriji prosinca/decembra 1944. sa grafikama Ede Murtića i Zlatka Price, bilo je moguće zahvaljujući jedinom sačuvanom originalnom primerku mape grafika u fascikli presvučenoj padobranskim platnom, koji se kao deo legata Jugoslavenskog revolucionara Vicka Krstulovića čuva u Istorijskom arhivu Beograda. Numerisani primerak, pod brojem 33, sa potpisima autora grafika.

Ove 2023. godine navršilo se 80 godina od kako su Gorana posle ofanzive na Sutjesci, u julu 1943. ubili četnici. Od 1913, njegovog rođenja, 110 godina. Ali, potreba za objavljivanjem ovog dela nije u pukim datumima, obljetnicama. Razlozi za to moraju biti mnogo dublji.

(...)

Razlog ovom izdanju izdavač nalazi u nužnosti sagledavanja karaktera zla koje se, posle svetskog pomračenja uma u Drugom svetskom ratu, ponovilo u Jugoslaviji, u ratovima 1991-1995. i 1999. godine.(...)

Zlo je relativizovano. Aktuelni istorijski revizionizam, rehabilitacija ustaša i četnika, tama zločina i slepilo osvete zasniva se na poricanju učinjenog zla, kako 1941-45, tako i 1991-95. Poricanje svojih zločina postaje zločin koji priprema nove zločine.

Nije bilo onog Svjetla iz Goranove Jame koje je stradalniku iskopanih očiju ukazalo na put i smisao zajednice Dobrih ljudi koji se bore protiv zla.
(Iz Pogovora)