Manifesti u srpskoj književnosti 20. veka

Zbornik radova Manifesti u srpskoj književnosti 20. veka ishodište je saradnje odeljenja „Uporedna istraživanja srpske književnosti“ i „Poetika moderne i savremene srpske književnosti“. Kao rezultat istoimenog naučnog skupa održanog na Institutu za književnost i umetnost u decembru 2019. godine, ovaj zbornik okuplja dragocene priloge naučnika i istraživača iz Srbije, ali i iz SAD, Poljske, Ukrajine i Italije.

O jednom tako važnom području književnog stvaralaštva kao što su manifestni i programski diskursi napisan je dvadeset i jedan prilog. Svi radovi grupisani su u tri celine, shodno vremenskom odseku i književnom periodu kojim se bave. Prateći dinamiku istorijskih zbivanja u 20. veku, autori analiziraju manifeste i programske objave srpskih pisaca i pokreta u periodu moderne, avangarde i neoavangarde.

U prvom tematskom bloku nalaze se radovi Bojane Stojanović Pantović, Aleksandra Petrova, Perside Lazarević Di Đakomo i Aleksandre Sekulić. Ovaj segment zbornika ispituje različite izazove u razumevanju manifestnih svedočanstava moderne, zatim časopisa koji su neretko imali ulogu programskih glasila, uključujući u sve to i interpretaciju književno-istorijske nomenklature i terminoloških odrednica iza kojih se vodi čitav niz poetičkih i kritičkih dijaloga.

Drugi segment zbornika posvećen je periodu između dva svetska rata, dakle istorijskoj avangardi srpske književnosti. Ovde nalazimo radove Agate Kocot i Kinge Sjevjor, Dejana Ajdačića, Dragana Boškovića, Vasilija Milnovića, Predraga Todorovića, Jelene Novaković, Maje Medan Orsić i Zorana Stefanovića. Ovo dinamično i plodonosno razdoblje autori analiziraju sa različitog stanovišta, ispitujući izražajne svetove zenitizma, svetokretizma, dadaizma i nadrealizma, pomno analizirajući njihove diskurzivne tehnike i modernističko ,,ubrzanje” karakteristično za manifestni iskaz. Osim na posebno plodan korpus programsko-pamfletskih tekstova dadaizma, uz jedinstvena umetnička ostvarenja poput crtanog romana, autori ukazuju i na važne intertekstualne veze vodećih predstavnika nacionalne i evropske avangarde.

U trećem odeljku zbornika nalaze se radovi koncentrisani na period neoavangarde. U ovoj tematskoj skupini nalazi se prilog Zoje Bojić, Miloša Jocića, Žarke Svirčev, Jelene Marićević Balać, Sonje Veselinović, Marka Radulovića, Svetlane Šeatović, Snežane Savkić i Ale Tatarenko. Opisujući zalaganja likovne grupe Mediala, zatim umetnički projekat signalizma, analizirajući karakteristične poetičke strategije i tumačeći autentičnu refleksiju ,,druge tradicije” u dijalogu posleratnih pesnika sa srednjovekovnom kulturom ? autori predstavljaju bogato razlistavanje umetničke prakse i, samim tim, programskih istupa, eksplicitnih i implicitnih. Zbornik zaključuje prilog koji se osvrće na generacijsko i stvaralačko udruživanje ,,mladih” u srpskoj književnosti 20. i 21. veka.