Budžetska kontrola

Monografija „Budžetska kontrola“ dr Nadežde Tošić predstavlja ažuriranu, izmenjenu i dopunjenu doktorsku disertaciju „Budžetska inspekcija sa posebnim osvrtom na budžetski sistem i upravna ovlašćenja“ koja je sa odlikom odbranjena početkom 2012. godine na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

Problematika budžetske kontrole i budžeta, kojoj je autorka posvetila ovaj rad obrađena je sistematski i studiozno, čime se popunjava praznina novijih radova u ovoj oblasti. U monografiji se apostrofira da društveni značaj budžetske kontrole proizilazi iz činjenice da je budžet sredstvo i instrument kontrole prikupljanja i trošenja javnih sredstava, kako na republičkom, tako i na pokrajinskom i lokalnom nivou. U radu je dat najširi istorijski osvrt na same korene budžetske kontrole i budžetskog sistema, tako što se prati razvoj ovih ustanova od početka 20. veka u Srbiji i drugim državnim okvirima srpskog i jugoslovenskih naroda, pa do najnovije zakonske regulative, donoše- njem Zakona o budžetskom sistemu iz 2009. godine i odgovarajuće izmene i dopune u narednom periodu. Odredbama Zakona o budžetskom sistemu je proširen krug pravnih subjekata koji mogu biti kontrolisani, što povećava značaj ove forme budžetske kontrole u budžetskom sistemu. U monografiji se iznosi konkretan primer kontrolnog postupka od strane budžetskog inspektora, u smislu utvrđivanja pravilnosti namen- skog i zakonitog trošenja budžetskih sredstava od strane budžetskog ko- risnika, između ostalog, donošenje rešenja (upravnog akta kojim se nalaže otklanjanje nepravilnosti budžetskom korisniku), ulaganje žalbe od strane budžetskog korisnika i podnošenje tužbe u upravnom sporu.

U ovom radu analiza je fokusirana na kontrolu namenskog i zakonitog trošenja budžetskih, odnosno javnih sredstava, gde su najprisutnije zloupotrebe i to u segmentu pravilnosti donošenja plana javnih nabavki od strane budžetskih korisnika, u proceduri donošenja akta o budžetu i finansijskog plana organizacija obaveznog socijalnog osiguranja, kao i nepoštovanja propisane procedure u postupku dodele ugovora u oblasti zakonitog i namenskog trošenja javnih sredstava, kontrole pravilnosti u pogledu obračuna plata itd. Takođe, u radu je, radi komparacije, data organizacija budžetske kontrole u Crnoj Gori, Italiji i Velikoj Britaniji, pri čemu je ukazano na neka naprednija rešenja u ovim zemljama koja je moguće primeniti i kod nas. U radu se kritički ocenjuje da praktično funkcionisanje kontrolnih institucija nije uspostavljeno u potrebnom obimu i dinamici, mada je isto bilo koncipirano različitim strategijama i dokumentima koje su usvojili najviši državni organi vlasti i prezentovali ih zvaničnicima Evropske unije, kao dokaz političke spremnosti dobrog upravljanja budžetskim i javnim sredstvima.