Identitet i integritet srpskog jezika na Kosovu i Metohiji

Začeci ugrožavanja identiteta i integriteta srpskog jezika na prostoru današnjeg Kosova i Metohije sežu u period osmanske uprave sa kojom je u središnju oblast srpske srednjovekovne države došlo do masovnog prodora Albanaca. Zaposedajući srpski prostor, mnogi Albanci su pristizali kao hrišćani te su, kako bi stekli povlašćen položaj u odnosu na hrišćansku raju, pribegli stvarnom ili prividnom prihvatanju islama. Prividno prihvatanje nove vere značilo je javno ispoljavanje muslimanskog verskog identiteta i tajno praktikovanje hrišćanstva. Kriptohrišćanstvo, posebno među Albancima, već od 17. veka predstavljalo je masovnu pojavu na Kosovu i Metohiji. Najčešće interesom motivisana verska konverzija Albanaca u vreme osmanske uprave, za razliku od Srba, na duži rok nije vodila i potiranju njihovog etničkog identiteta, naprotiv, etnička pripadnost, uprkos pokušajima verskih vođa u vreme mladoturskog ustanka da očuvaju islamsko-osmanski identitet Albanaca, neretko je bivala ključni faktor njihove homogenizacije u ostvarivanju opštih ciljeva, posebno eliminacije srpskog stanovništva. U vezi sa nesuglasicama autora oko identitetskog – nacionalnog ili verskog prioriteta Albanaca, sagledavši put od otomanizma, preko kemalizma do neoosmanizma savremene Turske, došli smo do zaključka da je albanski ekstremizam, slédeći u osnovi praksu svojih svagdašnjih zaštitnika, napravio krug od verskog ekstremizma islamske provinijencije (u osmanskom periodu) ka nacionalnom ekstremizmu probuđenom, potom skoro vek i po praktikovanom, u periodu nacionalne konsolidacije i promovisanja albanskog jezika do ponovnog preporoda, danas veoma uočljivog, verskog ekstremizma. Taj ekstremizam usmeren je ne samo na poništavanje etničkog (slovenskog) bića na Kosovu i Metohiji već i na tragove ostalih inovernih (hrišćana), uključujući i Albance, o čemu, između ostalog, svedoče povremeni ataci i na njihove nadgrobne spomenike...