Književnost izvan pamćenja : lirska poezija “Dositejevog doba”

Monogrfija je usredsređena je na izučavanje srpske lirike iz vremena pre jezičke reforme Vuka Stefanovića Karadžića, a posebni ogledi posvećeni su poeziji Dositeja Obradovića, Eustahije Arsić, Pavla Solarića i Mihaila Vitkovića. Delo ovih pesnika autorka razmatra u kontekstu književnoistorijskog i poetičkog određivanja srpskog predromantizma – pravca koji je, i pored prethodnih književnoistorijskih uvida (Popović, Živković, Pavić, Deretić, Ivanić, Damjanov, Eraković...), još uvek ostao mimo glavnih tokova interesovanja naše nauke o književnosti.

U studiji „Prostori srpskog predromantizma“, koja obuhvata prvi deo monografije, autorka, polazeći od pojma „predromantizam“ u našoj književnoistorijskoj praksi, ukazuje na osnove, trajanje i opšte poetičko-stilske osobine ovog perioda, posebno u (lirskoj) poeziji, oko koje je i bilo najviše kontroverzi. Pri tome, autopoetički elementi koje su predromantički pesnici upisivali u svoje tekstove a koji svedoče o izraženoj svesti vezanoj za novu literarnu praksu, uvedeni su kao element za književnoistorijsko određivanje epohe.

Oglede o pesničkim opusima navedenih autora s kraja 18. i početka 19. veka, date u drugom delu knjige, karakteriše raščlanjivanje izvesnog problema/pitanja na tipološke, stilsko-periodizacijske i kulturnoistorijske koordinate, te jasna težnja da unutrašnje analize pojedinačnh književnih tekstova budu uključene složenu interpretativnu mrežu koja obuhvata i razmatranja njihovog kulturnog i (književno)istorijskog položaja i značenja. Istovremeno, te interpetacije ukazuju i na neprepozate vrednosti u pojedinim opusima (Arsićeva, Vitković), a činjenica da je u centru pažnje lirika, upućuje na to da ona i jeste od ključne važnosti za razumevanje čitavog (pred)romantičarskog pokreta koji je svakako svoje visoke domete ostvario i u drugim rodivima i vrstama (roman, ep, drama).

Istraživanja u monografiji Književnost izvan pamćenja afirmišu jedan zapušten i zanemaren tok naše književnosti i daju mu na nivou vrednovanja srpske pesničke tradicije zavidnije mesto nego što je imao u dosadašnjim viđenjima istoričara književnosti.