Sirovo borovo : sociološka geneza preševskog Cakanovca

Majušno selo Cakanovac - samo 156 žitelja - smestilo se na 7 km od Preševa, opštinskog mesta, a tri od Železničke stanice Preševo, dela varoši najbližeg autoputu, Koridoru 10, koji Srbi i Đorgovci (pravoslavni Romi) naseljavaju, smatraju svojim i koji kao da ih nepremostivo deli od ostalih Preševljana, apsolutno većinskih Albanaca.

Osiromašeno naseljce - staro, malo dece i omladine, prevladavaju poljoprivrednici i penzioneri, jedva šezdesetak meštana zaposleno na nekvalitetnim poslovima, nema zadrugu niti otkupnu stanicu, s vodom iz avlijskih bunara i delimičnom kanalizacijom, bez ikakve prodavnice, kafane, kafića i objekta za trošenje slobodnog vremena, čak fali i fudbalski tim... - čini se da jedva preživljava i opstaje iskonskom snagom seljaka koji znaju odakle su, šta su i šta im je činiti u zlehudo doba Srba i Srbije. Stanovnici ne gube nadu u budućnost ponajviše i zbog toga što se čvrsto drže vekovnih, tradicionalnih srpskih običaja, a u praktikovanju pojedinih se i izdvajaju od neposredne okoline. Tako je s običajem „Sirovari”, neobičnim imenom za prednovogodišnji, trinaestojanuarski praznik.
(Dragoljub B. Đorđević)

Primenjujući sociološko-etnološki pristup i četiri godine istražujući na terenu, autori su napisali zanimljivu monografiju o preševskom Cakanovcu, tipičnom selu sa srpske granice. Odavno u domaćoj sociologiji sela nismo imali takvu studiju o jednom selu koje zauzima strateški položaj u albanskom okruženju i koje opstaje zahvaljujući činjenici da se meštani drže narodnih i verskih običaja.
(Andon Kostadinović)