Stvaranje nove Evrope : prvi evropski roman

Rukopis Đure Maričića STVARANJE EVROPE. PRVI EVROPSKI ROMAN govori o događajima u Hrvatskoj tokom raspada Jugoslavije devedesetih godina prošlog stoleća, a prelomljen kroz rakurs glavnog junaka, apolitičnog Srbina, odgajenog u duhu jugoslovenstva i u mešovitom braku (što će se pokazati i kao najtragičnija pozicija na tlu Hrvatske i Bosne).Isuviše velika koncentracija traumatičnih događaja i počinjenog zla na ovom prostoru iznedrila je i poseban jezik pisca, koji je toponime ovih prostora, kao i sve brojne likove u romanu nazvao simboličnim imenima, kao očigledna i veoma jaka potreba za otklonom od vremena i prostora o kojem piše (za razliku od spomena svetskih država i ličnosti koji su jasno imenovani).

U tome se, naravno, uz asocijaciju i dublju istorijsku simboliku prostora, ali i iskoraka iz zadatog nam vremena, može prepoznati da su Tračani - Srbi, Kelti - Hrvati, Skiti - Bosanci, kao i topografske izvedenice iz tog konteksta (Karantanija - Jugoslavija; Keltska republika- Republika Hrvatska, - Republika Srpska Krajina itd.). Sledeći ovu vrstu satirične mimikrije, svi Srbi u ovoj prozi odreda nose ruska imena, ne bez odjeka na poznatija pesnička i književna imena ruske književnosti (glavni junak je, na primer, Arkadij Jevtušenko), Hrvati svi odreda imaju prizvuk italijanskih imena (Koloneli), dok su (ređi) spomeni Muslimana, vezani za nemačka imena (Hans, Greta itd.). Ovo ni u kom slučaju ne umanjuje autentičnost (tragičnih) zbivanja sa jasno prepoznatljivim mentalitetskim, jezičkim i inim obeležjima mesta, vremena i likova u radnji ovog romana na tlu Hrvatske, njegovog glavnog grada Zagreba, i manjih varoši na granici sa Banijom, Likom, Kordunom i Bosnom. Prepoznavanje lokaliteta (za širu publiku od lokalne), autor je ključem na kraju knjige.

Roman je pisan tečnim, ponekad kolokvijalnim jezikom, i u stilu hrvatske filološke škole (kao posledice školovanja u Zagrebu).

Kroz brojna poglavlja sabrane su i predstavljene sve faze i oblici i istine (transformacije pojedinaca i društvenih grupa, pod uticajem nacionalističke i profašističke propagande u Hrvatskoj, u različitim prilikama, na selu, kao i u gradu) tokom raspada Jugoslavije, prelomljeni kroz jedno tipično iskustvo Srbina na tlu Hrvatske: od političkih promena, do podozrenja u preduzeću, nacionalnog prebrojavanja, zastrašivanja, poziva na saradnju, miniranja vikendica, poziva u policiju, nacionalnog cepanja u zgradi bivših komšija, ali i brakova, mobilizacija, hapšenja, gubitka posla, brojnih izbeglica koji odlaze (ali i onih, koji su ovde došli), prevremenog penzionisanja i življenja od prodaje voća na pijaci, tipičnih primera svirepe osvete vojski na graničnom području, u sprezi visoke politike sa životima malih ljudi-pojedinaca, sa prikazima različitih tipova ljudi, bez obzira na naciju (što autor do kraja zastupa kao svoje jedino merilo).
Slavica Garonja Radovanac