U horizontu filozofske istorije : ogledi i rasprave

Tematski krug knjige U horizontu filozofske istorije Rista Tubića obuhvata esencijalne probleme istorije kao realnog zbivanja i kao nauke. Autor, najpre, uviđa da se jedno društvo nikad bolje ne razotkriva negoli kad unazad projektuje svoju sliku. Jer mi smo ono što jesmo samo svojom vaskolikom prošloću. Stoga je moramo što dublje istraživati i usvojiti da bismo shvatili ko smo i kako smo nastali.

S tim na umu, pitanja se koncentrišu oko odnosa istorije i spekulacije, njenog smisla ili besmisla, istine u istorijskom romanu, zalaska postmodernističkih i poststrukturalističkih teorija istorije; uz to, dakako, i filozofsko-istorijski pogledi na slučajnost, uzročnost, sudbinu i mit. Nezaobilazni su tu bili Makijaveli, Gvičardini, Andrić i njihovi pogledi na vreme i istoriju. Razmatra se i odnos filozofije i poezije, pa u nastavku pesništvo Paula Celana, svet humorne ironije Milovana Danojlića i poezija Milana Nenadića.

Tubić promišlja nemale opasnosti po opstanak čovečanstva naše današnjice, tvrdi kako od neolita naovamo rat nije prestajao s tim što su s modernim sredstvima bitke sve krvavije. Nisu li zakoni rata zaista fatalni, neizbežni, antropološki fundirani. Naša sudbina se odlučuje na bojnom polju po kome se krećemo i igramo igre.

Muza istorije je prijatna, učena i nepretenciozna, ali ako se oseti napuštenom i zanemarenom, osvetiće se i oslepiti one koji je preziru. Zato je danas izuzetno važno znati da čak i ponajmanje filozofski orijentisani istoričari teško mogu izbeći uopštena razmišljanja o svom predmetu. Istorija, tako, sve više postaje teorijski epistemološki samostalna, što je, u svakom slučaju, dobro.