Antičke refleksije u poetici i poeziji dubrovačke renesanse

Knjiga Antičke refleksije u poetici i poeziji dubrovačke renesanse plod je višegodišnjeg naučnog rada Gordane Pokrajac, usredsređenog na rasvetljavanje mnogostrukih uticaja klasične filozofije i književnosti na zasnivanje poetike dubrovačkog renesansnog pesništva. Na osnovu pouzdanog poznavanja antičke tradicije autorka je u monografiji sistematično, pregledno i argumentovano pružila uvid u složene kulturne tokove osvetljavajući naporedno trajanje, uz sukobljavanje i prožimanje, platonističke i aristotelovske filozofsko-poetičke orijentacije u kontekstu evropske renesanse. Brižljivo je proučavala kako je došlo do kontaminacije i razvoja filozofskih stanovišta od Platona preko Aristotela i Plotina do srednjovekovnih i renesansnih filozofa, osvetljavajući kako su ona uz postepenu hristijanizaciju postala oslonac renesansnoj filozofiji, estetici i poetici. Pažljivo je razmatrala i ulogu italijanske književnosti kao posrednika između antičke tradicije i dubrovačkog pesništva, otkrivajući puteve prihvatanja klasične filozofske i književne misli u Italiji, kao i načine njenog prilagođavanja srednjovekovnom i renesansnom kulturnom modelu. Odgonetajući poreklo klasičnih filozofskih i estetičkih ideja, toposa, motivsko-tematskih elemenata i stilskih koncepcija istraživala je naročito pomno trase njihovog prenošenja i modele kontekstualizacije u dubrovačkoj književnosti. Akribično je analizirala u kojoj meri su eksplicitno formulisani potički stavovi klasičnih mislilaca, sadržani u različitim spisima filozofskog i estetičkog karaktera, i stanovišta italijanskih erudita ispoljeni u renesansnim traktatima bili podloga implicitnoj poetici dubrovačkih pesnika, koji su svoja poetička shvatanja iznosili isključivo u posvetama ili u samim delima. Markirajući precizno paradigmatične elemente antičkog nasleđa G. Pokrajac je analizirala njihovo prisustvo u dubrovačkoj renesansnoj književnosti prateći ovu pojavu u filozofsko-poetičkim traktatima N. Gučetića, A. Meda, M. Monaldija i pesništvo u rasponu od M. Vetranovića do D. Zlatarića. Ovako koncipirana, knjiga Antičke refleksije u poetici i poeziji dubrovačke renesanse ima dvostruku vrednost jer je ujedno dragocena književnoistorijska monografija iz oblasti raguzeologije i svojevrstan leksikon klasične mitologije, filozofije i književnosti.
Prof. dr Slavko Petaković