Sistem transcendentalnog idealizma

Knjiga koja je, uz filozofsko delo Emanuela Kanta, Johana G. Fihtea i Fridriha Hegela, njenog autora svrstala u stubne nosioce nemačke klasične filozofije, a preko nje i duhovnog razvoja Evrope, ma koliko to bilo čudno, tek se ovom prilikom pojavljuje prvi put u prevodu na srpski jezik.

Veoma instruktivni predgovor za ovo kapitalno delo napisao je najpozantiji ovdašnji znalac Šelingovog stvaralaštva, profesor Sreten Petrović, koji predstavljanje osnovnih teza dela završava zaključkom: „U uvodu u Sistem transcendentalnoga idealizma na pitanje: kakva je delatnost koja ujedinjava svesnu i besvesnu delatnost, prirodu i istoriju, Šelingov odgovor glasi: ‘Takva je delatnost samo estetska delatnost; prema tome, svako umetničko delo treba da se shvati samo kao produkt takve delatnosti’. A zatim poentira izjavom: ‘Objektivni svet je samo prvobitna, još besvesna poezija duha; opšti organ filozofije – i završni kamen njenog celog svoda – filozofija umetnosti’. To dalje znači: ‘osobeni smisao kojim se mora razumeti ova vrsta filozofije jeste, dakle, estetski, pa je stoga filozofija umetnosti pravi organon filozofije’. Zbog ovakve orijentacije Šelingov Sistem transcendentalnog idealizma predstavlja najsavršeniji izraz romantičke filozofije“.

Na Šelingov rani razvoj snažno su uticali duh romantizma, poezija braće Šlegel i Getea, ali i Šilerova Pisma o estetskom vaspitanju.

Šelingovo rano oduševljenje za umetnost i poeziju vidimo u njegovim stavovima da je svet „posebno umetničko delo“ te da je „samo božanskom moći proizvođenja čovek uistinu čovek“.