Istorija vizantijske filosofije : formativni period

Polazeći od činjenice da se srpska kultura sve do Velike seobe 1690. prevashodno razvijala u horizontu vizantijske civilizacije mogli bismo reći da svaki savremeni sistematski obuhvat viševekovnog duhovnog života na tlu Vizantije predstavlja izvanredno važan izvor i putokaz kada je reč o našem samorazumevanju. Naime, razvoj tzv. "istočne" misli od apologetskog perioda pa do 9 veka nema samo teološku relevantnost, on naprosto nije preporučljiv samo pravoslavnim učenjacima.Enormno bogatstvo tema i istorijskih iskustava koje je obuhvaćeno u knjizi Lurjea i Baranova u značajnoj meri prevazilazi opseg teološkog interesa. O tome prevashodno svedoči obilje istorijskih uvida posredstvom kojih se unapređuju naša saznanja u pogledu jevrejske duhovne tradicije, kao i složenog procesa konstitucije hrišćanske crkve i njenog iskoraka iz te tradicije. Pored toga, autori uz pomoć najsavremenijih saznanja demonstriraju nužnost hrišćanskog priključivanja baštini antičke filozofije, posebno kada je reč o njenim nezaobilaznim terminološkim dostignućima.

Poentirajući da bismo bez vizantijske duhovnosti danas najverovatnije bili lišeni enormnog doprinosa antičkog mišljenja, autori najveću pažnju s pravom posvećuju postepenom, ali dalekosežnom postupku "prevođenja" antičkih misaonih zasada na hrišćansko duhovno tlo. Jedan od nesvakidašnjih kvaliteta ove knjige se sastoji u tezi da se pri tom ne radi o pukoj translaciji iz filozofskog u teološki registar. Nesumnjivi i nesporni teološki kontekst u kojem se oblikovala vizantijska misao nipošto ne podrazumeva i lišenost svakog drugog teorijskog interesa. Za razliku od uvreženih i dominantnih mnjenja, autori tvrde da se može govoriti o dvostrukom misaonom tkanju vizantijskog sveta, tj. o naporedom postojanju antičke, zajedno sa vizantijskom filozofijom.