Roman sa kokainom

Roman sa kokainom nije remek-delo, ali zacelo nema mnogo razloga da se u Agejevljevom romanu nalaze samo senzacionalistički efekti jedne („kokainističke”) teme, koja pre njegove pojave nije bila poznata u ruskoj književnosti. Reč je o knjizi koja ima značajne vrednosti i čar ove teme, čak ako se ona i zanemari, budući da je Agejev uspeo da sliku opšteg opadanja ruskog društva u godinama Prvog svetskog rata predstavi kroz sudbine tek nekoliko aktera i isprati je čak i u vreme revolucije i građanskog rata; ta slika ima univerzalnu suštinu, nezavisno od socijalnih i drugih promena koje su Rusiju u tom razdoblju zahvatile. Na prvi pogled, Roman sa kokainom je priča o propasti jednog junaka, koji nije izdržao borbu sa zlom u sebi, te se može smatrati modernizovanom verzijom „čoveka iz podzemlja”.

(...) Istaknimo, naposletku, da je pisac Romana sa kokainom izvanredan slikar detalja iz najbolje Čehovljeve škole, pri čemu su oni utemeljeni ne samo na metaforičnom viđenju sveta i vizuelno-auditivnim asocijacijama što podupiru čitavu koncepciju života-ogledala, nego su u dosluhu i sa filmskom tehnikom zaustavljanja i vraćanja kadrova. Čitaocu Romana sa kokainom mora biti jasno da je Agejev, iako autor jednog romana i jedne priče, nepravedno zaobiđeno ime u istoriji ruske književnosti.
Prof. Milivoje Jovanović